Praca dla rodziców, opieka wytchnieniowa, mieszkania chronione – to tylko część rozwiązań Programu kompleksowego wsparcia dla rodzin „Za życiem”, przeznaczonych dla dzieci i dorosłych z niepełnosprawnością oraz ich rodziców.
Program powstał jako kontynuacja ustawy „Za życiem”, uchwalonej 4.11.2016 roku. Ustawa dotyczy wsparcia kobiet w ciąży powikłanej i rodzin w obliczu urodzenia się dziecka, u którego „zdiagnozowano ciężkie i nieodwracalne upośledzenie, albo nieuleczalną chorobę” zagrażającą jego życiu.
Rozwinięciem i uzupełnieniem listopadowej ustawy jest Program kompleksowego wsparcia dla rodzin „Za życiem”. Program został podzielony na sześć części: wsparcie dla kobiet w ciąży i ich rodzin, wczesne wspomaganie rozwoju dziecka i jego rodziny, usługi wspierające i rehabilitacyjne, wsparcie mieszkaniowe, koordynacja, poradnictwo i informacja oraz pozostałe instrumenty wsparcia.
Znaczna część programu skierowana jest do rodzin z dzieckiem z orzeczoną niepełnosprawnością, oraz posiadających opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub zajęć rewalidacyjno-wychowawczych.
Jednym z elementów programu ma być wsparcie aktywizacji zawodowej opiekunów osób z niepełnosprawnością, m.in. poprzez prawo do korzystania z elastycznych form organizacji czasu pracy. Będą mogli z niego skorzystać pracownicy-rodzice dziecka z niepełnosprawnością lub ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi.
Od 1 stycznia 2018 roku pracodawcy będą mieli obowiązek stworzyć rodzicom możliwość m.in. korzystania z indywidualnego rozkładu czasu pracy czy ruchomego lub przerywanego czasu pracy. Rodzicom dzieci z niepełnosprawnością miałaby przysługiwać także możliwość zatrudnienia w formie telepracy. Wspierane będą również osoby z niepełnosprawnością, które opuściły warsztaty terapii zajęciowej
w celu podjęcia zatrudnienia na otwartym rynku pracy. Planowane jest też m.in. wprowadzenie refundacji (w wysokości nawet tysiąca złotych miesięcznie) wynagrodzenia osoby, która opiekuje się dzieckiem z niepełnosprawnością. Natomiast już od lipca 2017 r. członkowie rodzin będą mogli uzyskać status poszukującego pracy niepozostającego w zatrudnieniu, co umożliwi m.in. dostęp do: pośrednictwa pracy czy szkoleń, a także otrzymać dofinansowanie i pożyczkę na podjęcie działalności gospodarczej.
– Jestem pod wrażeniem, że tak wiele miejsca w tym Programie poświęcono kwestii aktywizacji zawodowej, zarówno samych osób z niepełnosprawnością, jak i ich opiekunów, o czym do tej pory w ogóle nie było mowy – mówi Prezes Fundacji Integracja Piotr Pawłowski. – To niezwykle nowatorskie podejście, które skupia się na tym, by każdy, kto może i chce pracować, miał możliwość podjęcia zatrudnienia bez względu na niepełnosprawność – swoją lub podopiecznego. Jest to wyjście naprzeciw potrzebom tych rodzin, w których opieka nad osobą z niepełnosprawnością nie pochłania całego czasu. To z myślą o nich w Programie wskazana jest na przykład telepraca, czyli w praktyce łączenie możliwości zarobkowania ze sprawowaniem opieki nad osobą niesamodzielną.
Oddzielnym działaniem ma być zapewnienie opieki wytchnieniowej dla rodziców lub opiekunów osób z niepełnosprawnością. Jej celem jest zabezpieczenie opieki dla osób z niepełnosprawnością oraz wsparcie członków ich rodzin w opiece, poprzez możliwość uzyskania pomocy, w formie opieki wytchnieniowej. Ma być ona udzielana w przypadku zdarzenia losowego, pomocy w załatwieniu codziennych spraw lub potrzeby odpoczynku opiekuna lub jego aktywizacji zawodowej. Z pomocy będą mogli skorzystać opiekunowie, o dochodzie nieprzekraczającym miesięcznie 1200 zł netto na osobę w rodzinie.
Jak podkreśla Piotr Pawłowski – Opieka wytchnieniowa będzie swego rodzaju urlopem dla rodziców, sprawujących opiekę 24 godziny na dobę nad dzieckiem z niepełnosprawnością. Wszyscy, którzy wiedzą, jak ciężką pracą jest opieka nad osobami niesamodzielnymi, rozumieją, jak takie wytchnienie jest potrzebne.
Opieka wytchnieniowa realizowana będzie poprzez zapewnienie usług w dziennych ośrodkach wsparcia, placówkach całodobowych, jednostkach systemu oświaty lub poprzez zawarcie umowy z organizacją pozarządową. Może być realizowana także poprzez uczestnictwo osoby z niepełnosprawnością w różnorodnych formach wypoczynku zorganizowanego. To udogodnienie ma być dostępne od 1.07.2017 r.
Kolejną formą wsparcia ma być „Pomoc w domu” – w ramach prac społecznie użytecznych. Z jednej strony chodzi o wsparcie rodziców i opiekunów w realizacji codziennych obowiązków domowych, a z drugiej – aktywizację osób bezrobotnych w ramach prac społecznie użytecznych. W tym przypadku rodzina lub opiekun dziecka z niepełnosprawnością będzie mógł wystąpić o udzielenie wsparcia w realizacji domowych obowiązków do MOPS już od 1 lipca 2017 r.
Program zakłada także zwiększenie dostępności mieszkań dla rodzin wychowujących dzieci z niepełnosprawnością, chodzi o budowę mieszkań na wynajem, w tym z możliwością docelowego uzyskania własności, m.in. z wykorzystaniem gruntów publicznych (I filar Programu Mieszkanie+) czy też stworzenia sieci 380 ośrodków koordynacyjno-rehabilitacyjno-opiekuńczych (także na bazie już działających placówek wczesnego wspomagania), dla dzieci od narodzin do podjęcia nauki szkolnej. Ośrodki mają kompleksowo wspierać rodziny z dziećmi, u których wykryto wady rozwojowe oraz z dziećmi z niepełnosprawnością. Ma także powstać Krajowy Ośrodek Koordynacyjno-Rehabilitacyjny.
– Realizacja propozycji zawartych w Programie to ogromne wyzwanie dla władz wszystkich szczebli – podkreśla Piotr Pawłowski. – To nie tylko konieczność nowelizowania aktów prawnych, ale przede wszystkim wiele nowych zadań dla samorządów. Ten wysiłek powinien służyć pobudzeniu do aktywności tysięcy ludzi, którzy z powodu niepełnosprawności są bierni zawodowo. To wymaga już jednak nie tylko deklaracji, ale konkretnych działań, terminów, a przede wszystkim pieniędzy, które posłużą realizacji ambitnych zamierzeń. Wszyscy czekamy na konkrety. Choć niektórzy pewnie się ze mną nie zgodzą, to ośmielę się nazwać go przełomowym.
Program kompleksowego wsparcia dla rodzin „Za życiem” opublikowano 30 grudnia ub. r. w Monitorze Polskim. Pracował nad nim międzyresortowy zespół, powołany przez premier Beatę Szydło. Więcej o Programie „Za życiem”: http://niepelnosprawni.pl/ledge/x/441135
Rządowy skrót: https://www.premier.gov.pl/wydarzenia/decyzje-rzadu/uchwala-w-sprawie-przyjecia-programu-kompleksowego-wsparcia-dla-rodzin-za.html